اتاق تمیز

اتاق تمیز یک فضای محافظت شده در مقابل انواع آلودگی ها است، که محصولات و یا خدمات حساس به آلودگی در آن تولید و انجام می شوند که در صنایع داروسازی، پزشکی ( مانند اتاق های جراحی)، تولید مواد غذایی، میکروالکترونیک و مانند آن کاربرد دارد.

استانداردهای مختلفی تعریف شده‌اند که میزان آلودگی ها را در یک فضا می سنجند. ISO 14644 یکی از استانداردهای اتاق تمیز است. در این استاندارد تعداد ذرات کمتر از نیم میکرون در یک فوت مکعب اندازه گرفته می شود. برای آنکه مقیاسی برای ذرات نیم میکرون داشته باشید، باید گفت که ضخامت موی یک انسان معمولا بین ۷۵ تا ۱۰۰ میکرون است. با این حال برخی از صنایع و استانداردها، ذرات کمتر از نیم میکرون را مد نظر دارند.

برای طراحی اتاق تمیز، از طراحی های خاصی استفاده می کنند، مانند آنکه رنگ ویژه ای برای کف، دیوارها و پنجره ها استفاده می شود و یا جریان هوا باید بیشتر از حد معمول باشد. با این حال ساخت، به تنهایی کافی نیست و باید از آن به درستی نگاهداری شود مثلا فیلترهای هوای موجود به موقع تعویض شود و یا استفاده کنندگان، آموزش های لازم را در این باره ببینند.

آلودگی ها در یک فضای بسته سرچشمه های مختلفی دارند، دیوارها، کف و سقف، رنگ و پوشش، مواد ساختمانی، تهویه مطبوع، دودها و بخارها از جمله سرچشمه های آلودگی از سوی ساختمان هستند. منابعی چون عطر، خوشبوکننده ها، پوشش کارکنان، موی انسان از جمله آلودگی هایی هستند که توسط انسانها به وجود می آیند. جز اینها، رطوبت، و شستشو نامناسب، آلودگی های چون ذرات دارو یا سیلیکون که در هنگام تولید ایجاد می شوند را نیز باید به لیست آلودگی ها افزود.

جریان هوا در اتاق بسته به استاندارد و میزان نیاز به تمیزی به شکل های متفاوتی طراحی می شود. علاوه بر این لازم است تا جریان هوای ورودی از فیلتر رد شود. جریان هوای داخلی نیز به طور مرتب از داخل فیلترهای خاصی چون فیلترهای هپا و یا اولپا رد می شوند تا آلودگی‌هایی که در خود اتاق تولید شده اند گرفته شود. گاه لازم است تا از فیلترهای شیمیایی و کربن فعال برای جذب آلودگی‌های گازی چون بخار و دود مواد سمی استفاده کرد.

شستشو اتاق جزو ضروریات آن است. ولی در هنگام شستشو باید به پرسشهایی چون چه چیزهایی تمیز شوند، از چه مواد و ابزاری برای تمیز کردن استفاده شود که خود آلودگی ایجاد نکند و چه وقت‌هایی و هر چند وقت یکبار تمیز شود باید پاسخ گفت.

کنترل افرادی که به اتاق رفت و آمد می کنند نیز ضروری است. کنترل عادت های رفتاری کارمندان و پوشش آنان، استفاده نکردن از روغن و کرم، یا عطر، از جمله کارهایی است که باید انجام شود. حتی میزان رفت و آمد و سرعت حرکت در تولید آلودگی اهمیت دارد. برای اهمیت این موضوع بد نیست بدانید که ایستادن و یا نشستن حدود ۱۰۰ هزار ذره کمتر از ۳ دهم میکرون تولید می کند. راه رفتن با سرعت کمتر از ۲ کیلومتر در ساعت ۵ میلیون و راه رفتن با سرعت حدود ۴ کیلومتر ۱۰ میلیون ذره تولید می کند.